ไก่เหลืองหางขาว
ไก่เหลืองหางขาวไก่ชนในตำนาน ครั้งประวัติศาสตร์สมัยสมเด็จพระนเรศวร มีถิ่นกำเนิดอยู่ที่จังหวัดพิษณุโลก ไก่พันธุ์เหลืองหางขาวเป็นสัตว์ปีกที่มีความเป็นเอกลักษณ์ มาตรฐานและอุดมทัศนีย์ไก่พื้นเมืองไทย มีความ
สัมพันธ์กับภูมิปัญญาไทยมาแต่โบราณ เช่น รูปร่าง หน้าตา สีสัน เกล็ด กิริยา ชั้นเชิง ฯลฯ จนกลายเป็น
ตำนาน และตำรา การคัดเลือกไก่หรือซื้อไก่ไปเลี้ยงขายหรือไปชนจนชนะ
ลักษณะพันธุ์ภายนอกไก่เหลืองหางขาวที่ดี (Phenotype)
1. รูปร่าง ขนาดน้ำหนักไก่เหลืองหางขาวต้องมีน้ำหนักตั้งแต่ 3 กิโลกรัมขึ้นไป ความสูงตั้งแต่ 60 เซนติเมตรขึ้นไป (วัดจากใต้ปากล่าง ตั้งฉากถึงพื้นที่ยืน) รูปร่างบึกบืน ยืนสง่างาม
2. สีพื้นขนตัว ด้านหน้าต้องมีสีดำสนิท ลักษณะพิเศษตรงสร้อยสังวารจะมีแทรกสีดำขึ้น นั้นหมายความว่าเป็นลักษณะของไก่เหลืองหางขาว (ไก่สกุลสูง)
3. สีขนตัว ขนหลังต้องเป็นสีเหลือง หางเป็นสีขาว (ยิ่งขาวมากยิ่งดี)
4. สีขนหู ขนหูต้องมี 3 สีด้วยกัน ประกอบด้วยสีสร้อยสีเหลือง สีขาว แล้วก็สีดำ
5. ลักษณะหู จะมีขนปิดใบหูเยอะ ขนปิดรูหูสนิท ลักษณะขนใบหูปิดสนิท เป็นไก่สุขภาพดี
6. ใบหน้า หงอนหน้างอนจะต้องบาง กลางหงอนสูง ท้ายหงอนกอด
7. ปาก ต้องงุ้ม เหมือนนกแก้ว สีปากขาวออกอมเหลือง หรือที่เรียกว่า สีงาช้าง แล้วต้องมีร่องน้ำที่ปากชัดเจน
8. ตา สีตาออกขาวซีด ลักษณะตาปลาหมอตาย
9. คาง ที่ดี ต้องรัดใบหน้า ไม่หย่อนเกินไป
10. ตุ้ม ต้องไม่ใหญ่เกินไป ไม่ยาน ลักษณะก็คือถ้ารัดติดกับรูปใบหน้าได้จะสวย เพราะว่าในเชิงของศาสตร์ไก่ชน มันก็จะทำให้คู่ต่อสู้จับตีได้ยาก
11. สร้อย ที่ดีต้องปะบ่า ระย้าปะก้น ระย้ายิ่งยาวยิ่งดี สร้อยยิ่งดกยิ่งสวย
12. บัวคว่ำบัวหงายใต้ทวาร จะเห็นได้ในเฉพาะไก่เหลืองหางขาวเท่านั้น
13. หาง ต้องสมบูรณ์ไม่มีแหว่ง
14. เกล็ดแข้ง เป็นกร่องน้ำ เรียงกันเป็นระเบียบสวย สีงาช้าง
15. เดือย เป็นเดือยใหญ่และยาว
ลักษณะเฉพาะขนสีขาวในไก่เหลืองหางขาว
ความขาวที่ 1 ของส่วนท้ายทอย ต้องมีความขาวประมาณ 30% ของสีท้ายทอย
ความขาวที่ 2-3 ที่หัวปีกทั้ง 2 ข้าง ต้องสังเกตุว่า ขนสีขาวจะไม่ขึ้นบริเวณอื่นของบริเวณปีก
ความขาวที่ 4-5 ด้านที่ข้อขา
ปัจจุบัน เพื่อใช้เป็นแนวทางในการอนุรักษ์และพัฒนาไก่ลักษณะ ภายนอกที่ปรากฏกับลักษณะตามอุดมทัศนีย์ของสายพันธุ์ไก่พื้นเมืองไทย มีความแตกต่างไปจากลักษณะดั้งเดิม เช่น ไก่เหลืองหางขาว มีลักษณะตามอุดม
ทัศนีย์ คือ หน้าหงอนบางกลางหงอนสูง สร้อยระย้า หน้านกยูง และลักษณะพิเศษที่นิ้วเท้า คือ เสือซ่อนเล็บ
เหน็บใน ไชบาดาล เกล็ดผลาญศัตรู และลักษณะที่เป็นมงคลเสริมบารมี ซึ่งจะแตกต่างจากไก่เหลืองหางขาว
โดยทั่วไป คือ มีพระเจ้าห้าพระองค์เป็นหย่อมขนสีขาว ห้าแห่งที่ บริเวณหัวหลังหงอน หัวปีกทั้งสองข้างและ บริเวณข้อขาทั้งสองข้าง
แต่ลักษณะไก่เหลืองหางขาวที่พบจะมี ลักษณะหงอนที่หลากหลายลำตัวเล็ก ฯลฯ บางพื้นที่มีการผสมกับสายพันธุ์พม่าหรือสายพันธุ์อื่นๆ ซึ่งแสดงถึงความเปลี่ยนแปลง
อ่านบทความเพิ่มเติม ไก่ชนไทย คือแบบไหน มีสายพันธุ์ไหนบ้าง